Για το Παρατηρητήριο

Το Παρατηρητήριο της Προσφυγικής και Μεταναστευτικής Κρίσης στο Αιγαίο παρακολουθεί την εξέλιξη του προσφυγικού και μεταναστευτικού φαινομένου στα νησιά του Αιγαίου και, ειδικότερα, στις περιοχές που αποτελούν κύριες πύλες εισόδου των προσφύγων και μεταναστών στον Ευρωπαϊκό χώρο, όπως είναι η Λέσβος, η Χίος, η Σάμος, η Κως και η Λέρος. Βασικοί του σκοποί είναι πρώτον, η έγκυρη, συστηματική και σφαιρική καταγραφή των πολλαπλών – δημογραφικών, κοινωνικών, οικονομικών, θεσμικών, πολιτικών, θρησκευτικών και πολιτισμικών- διαστάσεων της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης τόσο σε καθημερινή βάση όσο και ιστορικά, δεύτερον, η έγκαιρη ενημέρωση της ελληνικής και διεθνούς κοινής γνώμης για το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα στο Αιγαίο και, τρίτον, η υποστήριξη της σχετικής επιστημονικής έρευνας.

Τι είναι το Αρχείο

Το Αρχείο αποτελεί μέρος του Παρατηρητηρίου της Προσφυγικής και Μεταναστευτικής Κρίσης. Βασικός του σκοπός είναι η συλλογή, κατηγοριοποίηση,  οργάνωση, διατήρηση, ψηφιοποίηση και ανάδειξη ποικίλων κατηγοριών τεκμηρίων που αναφέρονται στην προσφυγική και μεταναστευτική κρίση στον χώρο του Αιγαίου Πελάγους καθώς και η καταγραφή και προβολή συναφών επιστημονικών μελετών από μέλη της ελληνικής και διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας. Στα τεκμήρια που διατηρούνται στο Αρχείο περιλαμβάνονται μαρτυρίες, ημερολόγια, αδημοσίευτες ή δημοσιευμένες στατιστικές καταγραφές, θεσμικές ρυθμίσεις, δημοσιεύματα στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, φωτογραφίες, βίντεο και άλλα πρωτογενή και δευτερογενή υλικά που συλλέγονται και διατίθενται στη βάση των αρχών για τα πνευματικά δικαιώματα. Η υποδομή Αποθετηρίου διατέθηκε στο πλαίσιο της Υπηρεσίας Αποθετηρίων του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), μιας ολοκληρωμένης Υπηρεσίας για την οργάνωση και διάθεση ψηφιακού περιεχομένου έγκριτων φορέων.

Γιατί δημιουργήθηκε το Αρχείο;

Πρωταρχικό ερέθισμα για τη δημιουργία του Αρχείου είναι η «προσφυγική κρίση του 2015», γεγονός τεράστιας σημασίας για την Ευρωπαϊκή αλλά και την παγκόσμια ιστορία, που είχε ως γεωγραφικό του επίκεντρο τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου και ειδικότερα τη Λέσβο. Η συστηματική, σφαιρική, έγκυρη μελέτη αυτής της «κρίσης», που συνέχισε με άλλες μορφές και μετά το 2015, εξαρτάται από την έκταση και την ποιότητα της τεκμηριωτικής βάσης πάνω στην οποία μπορεί να πατήσει η σχετική έρευνα ενός φαινομένου που χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό συνθετότητας και το στοιχείο του επείγοντος.
Στη δημιουργία του Αρχείου κυριάρχησε η μέριμνα διάσωσης των πολύτιμων τεκμηρίων της προσφυγικής κρίσης. Η διαχείριση της προσφυγικής κρίσης ενέπλεξε, πέρα από τους ίδιους τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, όχι μόνο επίσημους θεσμούς, κρατικούς και διεθνείς, ανθρωπιστικούς και μη, αλλά και απλούς πολίτες, Έλληνες και ξένους, καθώς και ανεπίσημες συλλογικότητες που καθοριστικά συνέβαλαν στην αντιμετώπιση του σοβαρού ανθρωπιστικού προβλήματος που ανέκυψε στο Αιγαίο. Ένα μέρος της διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης καταγράφηκε από μια πλειάδα επίσημων θεσμών και οργανισμών, κάποιοι από τους οποίους διαθέτουν ίδιους τεκμηριωτικούς και απογραφικούς μηχανισμούς καθώς και αρχεία, ενώ εκτενώς παρουσιάστηκε και σχολιάστηκε από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Ένα άλλο, μεγαλύτερο μέρος αυτής της δραστηριότητας δεν έγινε αντικείμενο επίσημης καταγραφής αλλά αποτυπώθηκε με γραπτά ή οπτικο-ακουστικά μέσα και συχνά με ανεπίσημους και πρόχειρους τρόπους από τους ίδιους τους πρόσφυγες και μετανάστες αλλά και από τα μέλη των τοπικών κοινωνιών στο πλαίσιο καθημερινών πρακτικών. Τέλος ένα τρίτο, εξίσου σημαντικό μέρος δεν καταγράφηκε καθόλου αφήνοντας μόνο έμμεσα ίχνη, όπως στοιχεία υλικού πολιτισμού, που και αυτά εκλείπουν μέσα στο χρόνο. Κατά συνέπεια πολλά από τα τεκμήρια κινδυνεύουν να χαθούν. Το Αρχείο ανταποκρίνεται στην ανάγκη διάσωσης του εξαιρετικά πλούσιου αυτού υλικού και συγκέντρωσης όλων αυτών των ετερογενών ψηφίδων σε ένα ενιαίο σύνολο. Υπ’ αυτήν την έννοια, αποτελεί ένα, μοναδικής σημασίας από πλευράς ποσοτικής και ποιοτικής, ψηφιακό Αρχείο τεκμηρίων της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης.
Παράλληλα το Αρχείο αποταμιεύει δευτερογενή υλικά, όπως δημοσιεύματα σε εφημερίδες και περιοδικά, αναρτήσεις στο διαδίκτυο, και συγκεντρώνει επιστημονικές εργασίες, δημοσιευμένες και αδημοσίευτες πάνω στην προσφυγική και μεταναστευτική κρίση στον Αιγαιακό χώρο μετά το 2015.

Σε ποιους απευθύνεται το Αρχείο

Το Αρχείο αποτελεί πολύτιμο εργαλείο ενημέρωσης για κάθε άτομο που ενδιαφέρεται για έγκυρη πληροφόρηση γύρω από το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα στα νησιά του Αιγαίου Πελάγους. Απευθύνεται τόσο στους ίδιους τους μετακινούμενους πληθυσμούς, τις τοπικές κοινωνίες και τους φορείς της δημόσιας διοίκησης και της ανθρωπιστικής διακυβέρνησης όσο και στην ευρύτερη ελληνική και διεθνή κοινή γνώμη. Ειδικότερα προσφέρει μια μοναδικής αξίας βάση δεδομένων για κάθε ερευνητή και ερευνήτρια της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης.

Πληροφορίες και σύνδεσμοι για το Παρατηρητήριο

Κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να ενημερωθεί για τις δραστηριότητες του Παρατηρητηρίου της Προσφυγικής και Μεταναστευτικής Κρίσης στο Αιγαίο μέσω της ιστοσελίδας του refugeeobservatory.aegean.gr και μέσω τις σχετικές σελίδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook, twitter).
Το Αρχείο του Παρατηρητηρίου υλοποιήθηκε και υποστηρίζεται από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) μέσω της Υπηρεσίας Αποθετηρίων ΕΚΤ, ενώ η δικτυακή του σελίδα υποστηρίζεται από την Υπηρεσία Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Ευχαριστίες

Το σημαντικό αυτό έργο δεν θα ήταν δυνατόν χωρίς την υποστήριξη των Πρυτανικών Αρχών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, της Διοίκησης και των στελεχών του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) και την οικονομική στήριξη ιδρυμάτων όπως το Wenner Gren Foundation for Anthropological Research.